Türkçe'de Olmayan Sesler ve Gösterilişi

Yörede, Türkçe'de olmayan 8 tane ses kullanılmaktadır. Bu sesleri de Laz Alfabesi'yle gösterebilmekteyiz, ki şu harflerle gösterilmektedir: Ğ, GY, X, Ǩ, KY, Ť, Ž, Ʒ'dir. Aynı şekilde, Türkçe'deki I, Ö, Ü seslileri de yörede görülmez veya nadir görülür. Şimdi bahsettiğimiz 8 sesi tanıyalım:

Ğ ğ: Türkçe'deki Yumuşak Ge harfiyle sadece şekilsel benzerliği vardır. Türkçe'dekinin aksine daha baskın bir telâffuzdadır. 
Örn: ğes Keskin soğuk - ğurti Kilolu, topluca.

GY gy: G (ince) ve y seslerinin birlikte söylenmesiyle elde edilir. Genellikle Türkçe'den geçen kelimelerde görülür.
Örn: gyul Gül - gyuneş Güneş

X x: Boğazdan çıkan hırıltılı ẖ sesidir. Arapça'daki 'خ' (hı) harfiyle aynı telâffuzdadır. Azerice ve Kürtçe'de de 'x' harfiyle gösterilmektedir.
Örn: xutumi Gırtlak borusu - xaxali Barbunya

Ǩ ǩ: Fırlatmalı 'k' sesidir. Lazca'dan geçen bu ses, Türkçe'deki 'k' sesinden biraz daha kalındır.
Örn: ǩizletmek Birinden saklamak - ǩiti ǩiti Yavaş yavaş, ağır ağır.

KY ky: K (ince) ve y seslerinin birlikte söylenmesiyle elde edilir. GY sesi gibi genellikle Türkçe'den geçen kelimelerde görülür.
Örn: kyoy Köy - kyebair Çok büyük

Ť t̆/ ť: Türkçe'deki t'den biraz daha sert söylenir.
Örn: lit̆a Bir çeşit ot - t̆iǩani Keçi

Ž ž (ʣ): D ve z seslerinin birlikte söylenmesiyle elde edilir.
Örn: žazi Kurnaz (kız) - žizlavit Ayağa giyilen siyah lastik.

Ʒ ʒ (ʦ): T ve s seslerinin birlikte söylenmesiyle elde edilir.
Örn: ʒaʒa Yaprak - ʒupi Çalı

Burak Çomoğlu